Gówniany interes (Podělanej kšeft, 2015)

Přidal: Premek |

Březen 30, 2017

Agnieszka Czyżewska-Jacquemet. Dokument. Pan Andrzej spolu s manželkou Magdou už 25 let provozují veřejné záchodky. Zatímco za zdmi jejich malého byznysu graduje ekonomická transformace, oni pomalu a jistě očekávají zánik svého malého světa podzemních toalet…

Natočeno 2015. Premiéra 28. 1. 2015 (Radio Lublin, 18:00 h.). Repríza 8. 11. 2016 (Radio Sczeczin); 24. 10. 2018 (Radio Lublin, 21:00 h). Premiéra české adaptace 28. 3. 2017 (ČRo Radio Wave, 17:32 h.). K poslechu zde.

Lit.: anonym: 28.01.2015 REPORTAŻ CAFE Reportaż Agnieszki Czyżewskiej-Jacquemet ‚Gówniany interes’. In web Radio Lublin, 27. 1. 2015 (článek + nahrávka k poslechu). – Cit.: Pan Andrzej w 1994 roku stracił posadę kierowcy i znalazł się na bruku. Bez dodatkowych kwalifikacji, poparcia i układów nie mógł znaleźć pracy w małym prowincjonalnym mieście w okresie transformacji gospodarczej, gdy zakłady pracy padały jedne po drugich. Jedyną szansą okazało się otwarcie własnej działalności gospodarczej i przejęcie miejskiego szaletu.

Początkowo ‚gówniany interes‘ szedł dobrze, ale gdy w 2004 Polska weszła do Unii, główni klienci – handlarze zza wschodniej granicy – przestali przyjeżdżać. Potem już było tylko gorzej… dochody spadały a składki na ZUS rosły. Pojawił się gigantyczny dług i groźba licytacji mieszkania.

Historia pana Andrzeja to to cała historia ostatnich 25 lat zmian gospodarczych i politycznych w naszym kraju, która spadła na barki jednego człowieka. A tym człowiekiem może być każdy z nas. Zatem posłuchajmy uważnie.

Kontakt dla osób chcących pomóc panu Andrzejowi: 508048234 i reportaż@radio.lublin.pl.

Zapraszam po 18.00 Agnieszka Czyżewska-Jacquemet.

Lit.: Rokicka, Agata: „Gówniany interes“ – reportaż Agnieszki Czyżewskiej-Jacquemet. In web Radio Sczeczin, 8. 11. 2016 (článek + nahrávka k poslechu + nahrávka rozhovoru). – Cit.: Pan Andrzej w 1994 roku stracił posadę kierowcy i znalazł się na bruku. Długo nie mógł znaleźć pracy w małym prowincjonalnym mieście w okresie transformacji gospodarczej, gdy zakłady pracy padały jedne po drugich. Jedyną szansą okazało się otwarcie własnej działalności gospodarczej i przejęcie miejskiego szaletu. Początkowo „gówniany interes“ szedł dobrze, ale gdy w 2004 Polska weszła do Unii, główni klienci – handlarze zza wschodniej granicy – przestali przyjeżdżać. Potem było już tylko gorzej… dochody spadały a składki na ZUS rosły. Pojawił się gigantyczny dług i groźba licytacji mieszkania. Historia pana Andrzeja to to cała historia ostatnich 25 lat zmian gospodarczych i politycznych w naszym kraju, która spadła na barki jednego człowieka. A tym człowiekiem może być każdy z nas…

„Gówniany interes“ – to tytuł reportażu Agnieszki Czyżewskiej-Jacquemet z Radia Lublin. Ta audycja otrzymała wyróżnienie na prestiżowym festiwalu Prix Europa w Berlinie.

Posłuchaj reportażu Agnieszki Czyżewskiej-Jacquemet

Posłuchaj rozmowy Agaty Rokickiej. Goście: Agnieszka Czyżewska-Jaquemet – autorka reportażu dr Jarosław Korpysa – ekonomista z Uniwersytetu Szczecińskiego.

Lit.: Ptak, Aleksandra: Agnieszka Czyżewska-Jacquemet zrobiła najlepszy reportaż radiowy. In web Grandpress, 2016 (?) (článek + rozhovor). – Cit.: Za najlepszy Reportaż radiowy w konkursie Grand Press uznano reportaż ”Gówniany interes” Agniewski Czyżewskiej-Jacquemet (Polskie Radio Lublin) o tym, jak Unia Europejska pogorszyła interesy właścicieli szaletów miejskich, a ZUS potrafi ich tylko dobić.

Pozostałe nominacje w kategorii Reportaż radiowy:

„Leon i Czesio. Żyd i Polak w jednym stali domu. 70 lat później” – reportaż Romana Adamskiego (Polskie Radio Rzeszów) o polskiej rodzinie Półzięciów, którzy w czasie wojny przez ponad dwa lata ukrywali w swoim domu pięcioro Żydów.

„Między prawdą a prawdą” – reportaż Patrycji Gruszyńskiej-Ruman i Waldemara Kasperczaka (wyemitowany w Programie I Polskiego Radia) opowiadający o tym, że Wojciech Sumliński od lat uważa Waldemara Chrostowskiego, kierowcę księdza Popiełuszki, za współpracownika SB. Chrostowskiego bronią nieliczni przyjaciele, a on sam się bronić już nie zamierza.

„Margita” – reportaż Mariusza Kamińskiego (Polskie Radio Lublin), historia uratowania słowackiej Żydówki, która przeżyła dwa lata ukryta w jamie pod psią budą w gospodarstwie państwa Sadurskich.

„Chodźcie, złapali wiedźmę!” – reportaż Pawła Drozda (Program III Polskiego Radia) o chrześcijanach z Papui Nowej Gwinei, którzy łączą swą wiarę z magią, poligamią i polowaniem na czarownice.

Opowieść o ludziach, którzy nie zdążyli na pociąg zmian

Rozmowa z Agnieszką Czyżewską-Jacquemet (Polskie Radio Lublin) – nagrodzoną Grand Press 2015 w kategorii Reportaż radiowy

Pani materiał „Gówniany interes” opowiada o biznesie jakim jest szalet miejski. Dlaczego sięgnęła Pani po ten temat?

Zaczęło się banalnie od odwiedzenia szaletu w Białej Podlaskiej. Okazało się, że historia pana, który pracuje tam od 25 lat, jest historią całej wolnej Polski. To bohater, który pięknie opowiada i jest bardzo szczery. Dzięki temu cała transformacja ustrojowa czy wejście Polski do Unii Europejskiej nabiera ludzkiego wymiaru. Opowieść zwykłego człowieka niesie w sobie świeżość. Siłą radia są emocje, a reportaż radiowy to teatr wyobraźni.

Co było najtrudniejsze?

Nie zepsuć. Dla mnie za tym słowem kryje się cały warsztat pracy radiowca, oparty na ulotnym materiale, jakim jest dźwięk. Zadaniem reportażysty jest tak pokazać dramaturgię, by historia trafiła do słuchacza. Za tym stoją długie godziny montażu i realizacji. Materiał powstał według starej lubelskiej szkoły reportażu, która wykształciła się w Polskim Radiu Lublin w latach 60-tych. Staramy się nasze reportaże komponować tak jak utwór muzyczny, ze słów, efektów, muzyki, ciszy.

Co ponadczasowego jest w tej historii?

Kluczem do atmosfery tego reportażu jest relacja między panem Andrzejem i panią Magdą. To jest udane małżeństwo, które się wspiera. Sam tytuł reportażu nie jest jednoznaczny, oni sami tak nazywają swój szalet – gówniany interes, który przyjdzie zamknąć, ale dobrze, że mamy jeszcze siebie. To jest opowieść o ludziach, którzy nie zdążyli na pociąg zmian. Ten szalet to jest zakątek, w którym czas się zatrzymał.

Lit.: Jensen, Brit – Slavičinský, Jiří: DokuVlna: Jak zbankrotovat na veřejných záchodcích v transformovaném Polsku. In web ČRo Radio Wave, 28. 3. 2017 (článek + nahrávka k poslechu). – Cit.: Další díl nového pořadu DokuVlna představil v premiéře oceňovaný polský dokument Podělanej kšeft. Rozhlasová dokumentaristka Agnieszka Czyżewska-Jacquemet nám přibližuje příběh dvou manželů, kteří už 25 let provozují veřejné záchodky. Zatímco za zdmi jejich malého byznysu graduje ekonomická transformace, oni pomalu a jistě očekávají zánik svého malého světa podzemních toalet.

Pan Andrzej spolu s manželkou Magdou sedí v kukani veřejných záchodků, poslouchají rádio a čekají na zákazníky, kteří stejně nepřijdou. Po 25 letech poctivé práce mají na výběr buď bankrot, nebo dražbu. Ocitli se v pasti. Ať udělají cokoliv, neskončí to happy endem. Okolní svět, kde probíhá ekonomická transformace, na ně zapomněl. Z podzemních toalet v polském Lublinu se nedá nikam utéct. Leda za hranice. Zkrátka, poslední ať zhasne.

Pokud nechcete, aby vám unikali autorské dokumenty Radia Wave, podcastujete je na wave.cz/podcasty. Na stránce najdete i podrobný videonávod.

Agnieszka Czyżewska-Jacquemet je polská rozhlasová dokumentaristka. Od roku 1993 pracuje v oddělení reportáže a publicistky Polského rozhlasu Lublin. Za svou práci obdržela několik cen na mezinárodních rozhlasových festivalech. Podělanej kšeft získal v roce 2016 druhou cenu na Prix Europa v Berlíně. V rámci březnové DokuVlny uslyšíte premiéru jeho české adaptace.