Król Edyp (Král Oidipus, 1969)

Přidal: Premek |

Červen 23, 2018

Sofokles. Rozhlasová úprava klasického antického dramatu. Překlad Stefan Srebrny. Rozhlasová úprava a režie Tadeusz Byrski. Realizace Sławomir Pietrzykowski.

Osoby a obsazení: kněz (Stefan Brem), ??? (Agnieszka Byrska), Teirésias, věštec (Jan Kreczmar), pastýř (Ignacy Machowski), vedoucí chóru (Włodzimierz Nowakowski), Goniec z Korintu (Lech Ordon), Iokasta, královna Théb (Zofia Rysiówna), Kreon, její bratr (Mieczysław Voit), Oidipus, král Théb (Stanisław Zaczyk), chór (Andrzej Polanowski, Włodzimierz Sokołowski, Andrzej Szenajch, Jacek Zbrożek).

Natočeno 1969.

Lit.: anonym: Król Edyp. In web Ninateka.pl, b. d. (článek + nahrávka k poslechu). – Cit.: W ujęciu Tadeusza Byrskiego dramat Sofoklesa ma tragiczną moc, nie będąc przy tym przedstawieniem koturnowym.

Jeden z epizodów związanych z mitycznymi dziejami rodu Labdakidów; historia o władcy Teb, nazywana tragedią losu. Edyp chce uwolnić gród od zarazy. Aby tak się stało, musi zostać ukarany zabójca dawnego króla, Lajosa. Wróżbita Tyrezjasz oznajmia Edypowi, że to on jest winny śmierci poprzednika. Wzburzony król widzi w tym bezpodstawne oskarżenie, które ma pozbawić go panowania. Jednak poznając przeszłość, odkrywa, że wypełniła się przepowiednia – oto zgładził ojca i żyje w kazirodczym związku z matką. Chcąc odkryć przeznaczenie, staje się ofiarą okrutnego losu.

Personalia
Słowa protagonistów Króla Edypa brzmią nieraz, jakby odbijały się echem w wielkich salach pałacowych. Są przejmujące, ale nie epatują dostojeństwem i patosem. Prym wiedzie Stanisław Zaczyk, odtwórca roli tytułowej, aktor „elegancki” i powściągliwy. Był jednym z głównych głosów teatru radiowego oraz popularnym aktorem Teatru Telewizji (grał główną rolę w Przygodzie pana Trapsa wg Friedricha Dürrenmatta w reżyserii Konrada Swinarskiego z 1965 roku, często pojawiał się też w przedstawieniach Kobry). Twórca słuchowiska, Tadeusz Byrski, to osoba zasłużona dla radiowej sceny. Pracę w Polskim Radiu zaczął w rozgłośni wileńskiej w 1929 roku. Był spikerem, aktorem, reżyserem, a także kierownikiem literackim. Za jego sprawą z anteną związali się Czesław Miłosz, Konstanty Ildefons Gałczyński, Stefan Srebrny (znawca teatru antycznego, tłumacz, m.in. autor przekładu Króla Edypa). We wspomnieniach Teatr-radio, wydanych w 1976 roku, Byrski pisał o początkach kariery w Wilnie: „Praca była dość szybka, choć – w porównaniu z obecną – wyglądała na laboratorium wysokiej jakości, gdyż przeciętna ilość prób z każdej audycji typu słuchowiskowego wynosiła sześć”.