Stalin (2003)

Přidal: Přemek |

Listopad 16, 2009

Gaston Salvatore. Rozhlasová adaptace divadelní hry. Překlad Ryszard Turczyn. Rozhlasová adaptace Iwona Malinowska. Hudba Małgorzata Małaszko. Produkce Maria Olszewska. Režie Waldemar Modestowicz.

Osoby a obsazení: Stalin (Zbigniew Zapasiewicz), Icyk Abramowicz Sager (Władysław Kowalski).

Nastudoval Polský rozhlas v roce 2003.

Pozn.: Děj rozhlasové hry se odehrává na přelomu roků 1952 a 1953 na Stalinově chatě v Kuncevu, vzdáleném 32 km od Moskvy. Jedné noci Josef Stalin přikazuje, aby k němu přivezli Icyka Abramowicze Sagera herce, který slaví velké triumfy v divadle jako král Lear. Když se pak starý židovský herec dopstaví před Stalina, je udiven příznivým přijetím.
Počáteční diskuze Stalina s hercem o Shakespearovi mění postupně svůj charakter. Mění se ve výslech a obvinění. Stalin se domnívá, že kreace Sagera a celé představení je publikem chápáno jako komentář současné politické situace.

Divadelní premiéra tohoto divadelního kusu v Polsku byla v Teatrze Satyry „Maszkara“ v Krakově v roce 1990. V roce 1992 byla hra inscenována v polské televizi v Teatru Telewizji. Inscenaci režíroval Kazimierz Kutz a v roli Stalina vystoupil Jerzy Trela, a v roli starého herce Tadeusz Łomnicki.
Rozhlasová adaptace je třetím pokusem prezentace tohoto díla v Polsku.

Pozn. 2: Icyk Sager, w chwili, w której go poznajemy, podbija serca teatralnych widzów jako niezrównany odtwórca roli „Króla Leara“. Pierwowzorem postaci Sagera był Salomon Michoels, aktor żydowskiego pochodzenia, również odtwórca szekspirowskiego Leara, który zginął w sfingowanym wypadku samochodowym.

W środku nocy Józef Stalin każe sprowadzić do swojego mieszkania Icyka Sagera. Nawiązuje z nim przyjazną rozmowę, która powoli zmienia ton, gdy Stalin odkrywa swoje karty. Doszły go słuchy, że kreacja Sagera, jak i zresztą całe przedstawienie, odbierana jest przez publiczność jako nieprzychylny Stalinowi komentarz do bieżącej sytuacji politycznej.

Dyktator rozpoczyna z Sagerem drobiazgową analizę dramatu Szekspira, która przekształca się w nękanie aktora. Stalin zagłębia się w jego przeszłość, rzekome powiązania ze spiskowcami – syjonistami, pobyt w więzieniu. Po pierwszej rozmowie następuje druga, potem trzecia i następne. Icyk zaczyna rozumieć, że na jego szyi nieuchronnie zaciska się pętla. Dyktator owładnięty swoimi obsesjami i strachem, systematycznie niszczy aktora metodami typowymi dla tamtego systemu. Icyk podejmuje grę o życie…