Matka (2004)

Přidal: Přemek |

Duben 28, 2010

Stanisław Ignacy Witkiewicz. Rozhlasová úprava a režie Jan Warenycia. Zvuk Maria Olszewska. Hudební spolupráce Małgorzata Małaszko.

Osoby a obsazení: matka (Teresa Budzisz-Krzyżanowska), Leon (Mariusz Bonaszewski), Zosia (Monika Kwiatkowska), Ciotka (Hanna Stankówna), Cielęciewicz (Janusz Bukowski), Plejtus (Gustaw Lutkiewicz), Murdelbęski (Henryk Talar), Alfred Węgorzewski (Wojciech Wysockik), osoba (Dorota Landowska), de La Trefouille (Krzysztof Wakuliński), Lucyna (Krystyna Tkacz), de Pokorya-Pęcherzewicz (Marcin Troński), služka (Krystyna Królówna), Hiperrobociarz (Tomasz Zaliwski).

Nastudovalo Polskie Radio v roce 2004. Premiéra 10. 1. 2004 (77 min.).

Lit.: anonym: „Matka“. In web Polskie Radio, duben 2010 (článek + nahrávka ke stažení). – Cit.: „Matka”, wypełniona sarkastycznym i zgryźliwym humorem, którą Witkacy napisał w 1924 roku, jest w warstwie fabularnej parodią psychologicznego dramatu rodzinnego. Witkiewicz odwołuje się w tekście do dramaturgii Ibsena i Strinberga. W tym dramacie utrzymanym w poetyce groteski autor posługuje się również zabiegami później wykorzystywanymi w teatrze absurdu.

„Matka”, podobnie jak inne dramaty Witkacego, nie jest prostą ilustracją teoretycznych założeń autora. O ile w trzecim akcie rzeczywiście mamy do czynienia z całkowitym życiowym nieprawdopodobieństwem, zerwaniem związków przyczynowo-skutkowych, o tyle w akcie pierwszym i drugim wydarzenia noszą znamiona realności. Ale jest to realność podszyta głębokim sarkazmem, wyolbrzymiona i zdeformowana. Natomiast bohaterowie Witkacego są obdarzeni świadomością scenicznego bycia, stają się, sami dla siebie, aktorami. Spełniają swoje życiowe role oraz małe i wielkie posłannictwa, aby zasmakować „dziwności istnienia“ i „dokopać się“ do uczuć metafizycznych.

Akcja sztuki zogniskowana jest wokół relacji matki i syna. Janina Węgorzewska, tytułowa Matka, podstarzała i zrujnowana wdowa-arystokratka zarabia na życie ręcznymi robótkami. Utrzymuje dwudziestokilkuletniego syna Leona – filozofa, myśliciela wieszczącego koniec cywilizacji. Matka poświęca się dla pierworodnego i jednocześnie czyni mu z tego powodu wyrzuty. Otacza syna opieką, okazuje mu miłość, ale jęczy nad swoim matczynym bólem i cierpieniem, bywa też okrutna. Pije wódkę i bierze morfinę, używek dostarcza jej zresztą sam Leon. Idee syna raz wydają jej się bliskie i ważne – jest wówczas z niego dumna, innym razem uznaje je za dziwaczny i niezrozumiały bełkot…