Notatki komiwojażera (Prodavačovy poznámky, 1997)

Přidal: Přemek |

Duben 9, 2011

Szolem (Šolom) Alejchem. Rozhlasová dramatizace sbírky povídek z roku 1911. Překlad Jakub Appenszlak. Rozhlasová dramatizace Elżbieta Łukomska. Hudba Małgorzata Małaszko. Zvuk Maria Olszewska. Režie Waldemar Modestowicz.

Účinkují Adam Ferency, Stanisława Celińska, Jacek Jarosz, Witold Pyrkosz, Krzysztof Chamiec, Włodzimierz Press, Jan Matyjaszkiewicz, Jan Prochyra, Jerzy Bończak, Lech Ordon, Damian Damięcki, Janusz Kłosiński.

Natočilo Polskie radio v roce 1997. Premiéra dne 12. 4. 1997 (77 min.).

Pozn.: Proza spoleczno-obyczajowa i psychologiczna, niekiedy tragikomiczna. Barwne i zajmujące opowieści żydowskiego komiwojażera z przełomu XIX i XX wieku. Opowiadania z tego tomu to „obrazki” wskrzeszające żydowski świat, który należy już do przeszłości. O walorach prozy Alejchema (to on, przypomnijmy, opisał dzieje Tewiego Mleczarza, bohatera wspaniałego musicalu „Skrzypek na dachu”) decyduje prostota i bezpretensjonalność oraz swoista ludowość. Bo opowieści Alejchema wpisane w realia żydowskiej ukraińskiej społeczności XIX wieku zostały wyjęte z ludowej ustnej tradycji, przekazującej owe historie z jednej wsi do drugiej, z miasteczka do miasteczka. Nostalgiczny ton i ciepły humor, typowa żydowska filozofia, dopełniają reszty.

Jestem komiwojażerem. Podróżuję jedenaście miesięcy w ciągu roku. Jadę zazwyczaj pociągiem, najczęściej trzecią klasą, i prawie zawsze odwiedzam żydowskie miasta i miasteczka. Bo po cóż bym jeździł tam, gdzie nie ma Żydów?
Mój Boże! Ileż to dziwolągów spotyka się po drodze! Szkoda tylko, że nie jestem pisarzem. Chociaż, prawdę mówiąc, dlaczego nie mam prawa zwać się pisarzem? Kim jest pisarz? Każdy człowiek może zostać pisarzem. Tym bardziej pisarzem żydowskim. Język żydowski – też mi sztuka! Bierze się pióro do ręki i pisze.
Jako komiwojażerowi zdarzają mi się w drodze całe dnie, gdy nic nie robię. Siedzę i myślę. Ot, choćby tłuc łbem o ścianę! Przyszedł mi więc dobry pomysł do głowy. Kupiłem kajet i ołówek. Wszystko, co tylko po drodze słyszę lub widzę, notuję w moim kajecie. (Szolem Alejchem, „Komiwojażer”, Do czytelników)

Szolem Alejchem, wlasciwie Szolem Rabinowicz (1859-1916), zydowski pisarz tworzacy w jezyku jidysz, a takze hebrajskim i rosyjskim.