Ahaswer 1/4 (Ahasver, 1997)

Přidal: Přemek |

Duben 9, 2011

Obrázek Stefan Heym. Čtyřdílná rozhlasová dramatizace románu. Překlad z němčiny Ryszard Wojnakowski. Rozhlasová dramatizace Bogumił Prządka. Hudba Krystyna Młodziejewska. Režie Waldemar Modestowicz.

Účinkují Mariusz Benoit, Władysław Kowalski, Grzegorz Damięcki, Włodzimierz Press, Jarosław Gajewski, Juliusz Berger, Agnieszka Kotlarska, Wojciech Duryasz i Maja Ostaszewska a další.

Natočilo Polskie radio v roce 1997. (4x 35 min., 109 min.). Premiéra 5., 12., 13. a 19. 11. 1997.

Pozn.: Kolejna – tym razem tak niekanoniczna, że aż bluźniercza – wersja legendy o Żydzie Wiecznym Tułaczu.
Powiesc wspólczesnego pisarza niemieckiego podobna w stylu do „Mistrza i Malgorzaty“ Bulhakowa. Akcja toczy sie w trzech planach czasowych: biblijnym, w czasach Martina Lutra i wspólczesnie. Ahaswer to zyd Wieczny Tulacz – wieczny buntownik, wcielenie negacji, lecz równiez swiadek historii Chrystusa. Według średniowiecznej legendy Chrystus, niosący krzyż na Golgotę, spotkał na swej drodze mężczyznę (szewca? stróża Piłata?), który popędzał go i znieważał. Chrystus miał ukarać niegodziwego Żyda nieustannym, aż do końca czasów, tułaniem się po świecie – człowiek ów nie może umrzeć, odmładza się ciągle do 30. roku życia, coraz większe brzemię przeżytych lat ciąży mu, choć i przydaje mądrości.
W średniowieczu, a i długo po jego zakończeniu, byli tacy, którzy ponoć spotkali Ahaswera – Żyda Wiecznego Tułacza.

W powieści Stefana Heyma jest trochę inaczej.
Wszystko rozgrywa się na czterech nachodzących jakoś na siebie planach: pozaświatowym (upadek aniołów, rozmowy z Najwyższym), początków naszej ery (Rabbi Joszua), XVI-wiecznej Europy (doktor Martinus Luter, Paul von Eitzen, tajemniczy Leuchtentrager) oraz współczesnym (wymiana listów między izraelskim prof. Leuchtentragerem a berlińskim uczonym, prof. Beifussem).
Ahaswer pojawia się na każdym z tym planów: obok Lucyfera, przy Chrystusie dźwigającym krzyż, wśród średniowiecznej ciżby, we współczesnej Jerozolimie, wcześniej zaś – w okupowanej Warszawie. Kim on zatem tak naprawdę jest? Co go łączy z Księciem Ciemności, a co z Rabbim Joszuą? Dokąd on idzie?

Autor książki, Stefan Heym, to współczesny (zm. w 2001 r.) niemiecki pisarz o bogatej biografii. Urodził się w roku 1913, w latach 30. wyemigrował z Niemiec, podczas II wojny światowej walczył w szeregach armii amerykańskiej. Oskarżony o prokomunistyczne sympatie w okupowanych Niemczech został odwołany do USA, tam z kolei stał się niewygodny dla Amerykanów za krytykowanie maccartyzmu i wojny koreańskiej. W 1952 r. osiadł w NRD. W latach 70. stał się czołowym niemieckim dysydentem, z początkiem lat 80. jego teksty objęto zakazem publikacji. (Ahaswer ukazał się najpierw na Zachodzie). Heym pozostał jednak krytyczny wobec braci z RFN – miał inny pogląd na temat zjednoczenia kraju, choć dał się wybrać do pierwszego w zjednoczonych Niemczech Bundestagu. Jak na ironię pisarz dostał się tam akurat z listy postkomunistycznego PDS. Widać, że zawsze był niepokorny i lubił mieć własne zdanie.
Polityka była jego pasją – także polityka w historycznej szacie. Ahaswer jest przyczynkiem do rozumienia dziejów, podobnie jak inna książka Heyma – Raport o królu Dawidzie. Zawsze chodzi o pokazanie mechanizmu, jak tworzy się historia.

Stefan Heym, vlastním jménem Helmut Flieg, *10. 4. 1913, Chemnitz, † 16. 12. 2001, En Bokek, Israel Německo-židovský prozaik, esejista, dramatik, lyrik, novinář a politik. Narodil se obchodníkovi v Saské Kamenici. Po gymnáziu začal v Berlíně studovat filosofii, ale již v roce 1933 emigroval do Československa, kde pracoval pro noviny. Dva roky poté odešel do Spojených států, kde v Chicagu dostudoval (1936) a vzápětí vystřídal různá zaměstnání. Do Německa se vrátil jakožto voják americké armády (1944). Pro kritický postoj k poválečné americké politice (Korea) byl propuštěn z armády a v roce 1952 se i se svou americkou manželkou přestěhoval do socialistické části Německa. Dějištěm jeho prvního románu je Československo. Často psal anglicky a do němčiny svá díla sám překládal. Ve svém nejslavnějším „anglickém“ románu kaleidoskopicky zachytil americkou válečnou politiku. Komunistický režim jej střídavě oslavoval a zakazoval. Některá jeho díla kritizovala východoněmecké poměry, proto se stávala bestsellery na západě Německa. Po znovusjednocení Německa Heym vstoupil do politiky a stal se sympatizantem postkomunistické ‚Partei des Demokratischen Sozialismus’. Zemřel na selhání srdce během přednáškového turné po Izraeli.