Niemcy (Němci, 1959)

Přidal: Premek |

Leden 27, 2017

Leon Kruczkowski. Divadelní hra. Rozhlasová adaptace Klemens Białek. Realizace Łucja Kamińska, Jerzy Jeżewski. Režie Jerzy Rakowiecki.

Osoby a obsazení: Tadeusz Bartosik (Juryś), Feliks Chmurkowski (Touturelle), Lucjan Dytrych, Ignacy Gogolewski (Willy, syn profesora Sonnenbrucha), Antonina Gordon-Górecka (Liesel, snacha profesora Sonnenbrucha), Irena Horecka (paní Soerensenová), Ryszard Kierczyński, Ewa Kunina (Berta, žena profesora Sonnenbrucha), Maciej Majewski (důstojník wermachtu), Halina Mikołajska (Ruth, dcera profesora Sonnenbrucha), Zofia Mrozowska (Fanchette), Zdzisław Mrożewski (profesor Sonnenbruch), Janusz Paluszkiewicz (Hoppe), Aleksandra Śląska (Marika, Willyho nevěsta), Jan Świderski (Joachim Peters). Dále účinkují Janina Traczykówna, Józef Wasilewski, Zygmunt Maciejewski, Krystyna Miecikówna.

Natočeno 1959 (94 min.). K poslechu zde.

Lit.: anonym: Niemcy. In web Ninateka.pl, b.d . (článek). – Cit.: Niemcy Leona Kruczkowskiego w reżyserii Jerzego Rakowieckiego – próba polemiki ze złowrogim stereotypem utrwalonym po II wojnie światowej.

„Problem sonnenbruchizmu”, czyli tworzenie własnej rzeczywistości obojętnej wobec zła, takiej jaka stała się udziałem profesora Sonnenbrucha, jednego z głównych protagonistów Niemców. Wokół szaleje II wojna światowa. Szanowany naukowiec, biolog, prowadzi wytężone badania. Ważny jest dla niego etos pracy. Pragnie zachować w sobie „prawdziwe Niemcy”, przenieść humanistyczne wartości przez lata nazistowskiej pożogi. Nie ma zamiaru przyjąć do wiadomości, że jego naukowa działalność jest wykorzystywana do eksperymentów w obozach zagłady.

Personalia
Leon Kruczkowski pisał w tekście opublikowanym w „Nowej Kulturze”: „Jednym z problemów, które mnie głęboko nurtowały w latach ostatniej wojny, okupacji i mojego pobytu w niewoli hitlerowskiej, był problem tzw. »porządnego Niemca«, który nie mordował, nie katował, nie rabował i nie palił, w ogóle przez całą wojnę nie opuszczał granic swojego kraju – to znaczy ogromnej większości niemieckiego społeczeństwa, która jednak, czuliśmy wszyscy, ponosiła odpowiedzialność za hitleryzm, za wojnę, za okupację, za Oświęcim i za zburzenie Warszawy”. Sztukę Niemcy Kruczkowski wydał w 1949 roku. Jej aktualna problematyka sprawiła, że między 1949 a 1950 rokiem dramat miał piętnaście wystawień. Realizacja Jerzego Rakowieckiego nie była pierwszą w Teatrze Polskiego Radia. W 1950 roku słuchowisko wg Niemców zrobił Erwin Axer, który w maju 1949 roku dał też premierę w warszawskim Teatrze Współczesnym. W nieco patetycznym słuchowisku Rakowieckiego profesora Sonnenbrucha gra Zdzisław Mrożewski, jego syna – Ignacy Gogolewski. Mrożewski stworzył tę samą postać w przedstawieniu Teatru Telewizji wyreżyserowanym w 1969 roku przez Kazimierza Dejmka. Gogolewski był zaś ponownie Willym w telewizyjnym spektaklu Adama Hanuszkiewicza z roku 1961.

O reżyserze
Jerzy Rakowiecki
(1920–2003) – aktor i reżyser, podczas okupacji student podziemnego Państwowego Instytutu Sztuki Teatralnej, absolwent wydziału reżyserii warszawskiej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej (1953). Debiutował rolą Chochoła w Weselu Stanisława Wyspiańskiego w reżyserii Jacka Woszczerowicza (1945). Występował na scenach Łodzi, Torunia, Poznania, następnie w teatrach stołecznych, m.in.: Rozmaitościach, Nowym, Narodowym, Ateneum.